Koppelpoort 08/06/2009
Posted by robstevens in 2e omwalling.Tags: stadspoort, waterpoort
trackback
De Grote en Kleine Koppelpoort, Eemzijde. Aquarel van A. E. Grolman, 19e eeuw. Links de voorpoort die gebouwd werd in 1645.
Gecombineerde land- en waterpoort. Gebouwd rond 1425 als onderdeel van de tweede stadsmuur. De Koppelpoort wordt voor het eerst genoemd in 1427 in een rekening voor herstelwerkzaamheden. De poort moet er dan nog anders hebben uitgezien, want het middendeel is rond 1460 vergroot om ruimte te bieden aan de takelmechaniek met dubbele tredmolen waarmee de waterpoort kon worden gesloten.
Koppelpoort, tekening, pen en penseel, anoniem 18e eeuw. Rechts een opening in de muur die wel met ‘Kleine Koppelpoort’ werd aangeduid.
De naam is waarschijnlijk afgeleid van ‘coppel’, wat zoveel betekent als gezamelijke weide (veel poorten zijn naar de omgeving waarin zij lagen vernoemd, vergelijk Kamppoort, Bloemendalsepoort, etc.). Een oudere naam voor de poort is ‘Spoeipoort’ omdat door het spuien van water de stad daar de waterstand in de grachten kan reguleren.
De Koppelpoort werd tijdens de belegering van 1427 voor het eerst aangevallen. Amersfoortse vrouwen wierpen kokend bier vanaf de muren naar beneden en de aanval werd afgeslagen.
Plattegrond 1588 Braun en Hogenberg (klik).
Plattegrond 1649 J. Blaeu (klik).
Plattegrond 1824 A. Slits (klik).
Toen omstreeks 1840 alle verdedigingswerken werden afgebroken, dreigde ook de Koppelpoort te verdwijnen. Maar de poort bleef gelukkig gespaard.
Koppelpoort, buitenzijde, in 1870, dus vóór de restauratie van 1885.
Het Spui, met sluis en de Koppelpoort, ca. 1880, dus vóór de restauratie van 1885.
De Koppelpoort kreeg haar huidige aanzien tijdens de restauratie door Pierre Cuypers in 1885 en 1886.
Cuypers verwijderde onder meer een verdieping tussen de beide poorten en verving deze door kantelen. Daardoor heeft de poort nu onder meer irrealistische belachelijke kantelen aan de stadszijde…
bronnen:
– J.A. Brongers: “Historische Encyclopedie Amersfoort”, 1998.
– www.archiefeemland.nl
– Cor van den Braber: “Gezicht op Amersfoort”, 2003.
– Francien Snieder: “De stadsmuren van Amersfoort” in Amersfoort Magazine jaargang 7 nr. 1 September 2004.
robstevens
Amersfortia 
In het Hobby Bulletin van augustus 1959 (uitg. De Muiderkring te Bussum) staat een bouwtekening op schaal voor een bouwpakket met beschrijving van de Koppelpoort.
(bron: archief ‘Stichting Amersfoort 700 jaar stad’).
Ik wilde graag de exacte afmetingen, bouwtekeningen van de Koppelpoort hebben. Waar kan ik ze aanvagen?
Alvast bedankt.
Mvg Milenko
Je zou het kunnen proberen bij de gemeentelijke informatiewinkel, zij vertrekken onder andere ook kadastrale informatie. Of anders kunnen zij je vast wel doorverwijzen.
Wat is de exacte hoogte ? Ik wil graag een leuke foto maken,bzowel van maan en van zon bij de poort…wie kan me helpen???