Kamperbinnenpoort (Viepoort) 13/06/2009
Posted by robstevens in 1e omwalling.Tags: stadspoort
2 comments
Kamperbinnenpoort vanaf de Kamp gezien. Tekening, pen en penseel in grijs, door A, de Haen, 1729.
De Kamperbinnenpoort staat aan het einde van de Langestraat en was deel van de eerste omwalling van Amersfoort. Oude naam Viepoort (veepoort). De poort verloor haar functie na de bouw van de Kamperbuitenpoort (ca 1450).
Plattegrond 1588 Braun en Hogenberg.
Plattegrond 1649 J. Blaeu.
Deels afgebroken in eerste helft van de 16e eeuw, de voorpoort bleef staan. Daarvan werd de boog zo bouwvallig dat deze in 1827 werd weggebroken.
De situatie gezien richting Kamp begin 20e eeuw. Aan de rechterzijde, tussen de twee huizen, het sprengel.
De situatie gezien richting vanaf de Kamp in 1903/1905.
De poort is in 1933 grotendeels gereconstrueerd naar voorbeeld van het 13e eeuwse poortgebouw. Daarvoor werden alle bijgebouwen weggebroken.
De Kamperbinnenpoort vóór restauratie, gezien vanaf de Kamp.
Situatie anno 2009.
bron: www.archiefeemland.nl
Utrechtsebinnenpoort (Rodetorenpoort) 13/06/2009
Posted by robstevens in 1e omwalling.Tags: stadspoort
1 comment so far
De Utrechtsebinnenpoort (oude naam: Rodetorenpoort) lag bij de Varkensmarkt aan het begin van de Langestraat (voor de huidige huizen nr 5 en 7).
Het gebouw bestond uit een hoofdpoort met voorpoort en torentjes. Gebouwd eind 13e eeuw als onderdeel van de eerste omwalling. In 1513 verkoopt de stad de poort aan particulieren, vóór 1560 is de poort verdwenen.
De situatie in 1904. De huizen ter linkerzijde zijn later gesloopt om de weg te verbreden.
Aan de linkerzijde Het Sprengel. Bij het opvallende pand aan de rechterzijde met de klokgevel, Langestraat 9, liep vroeger de stadsmuur.
Nog steeds valt te herkennen dat hier vroeger een poort heeft gestaan:
- De huizen naast het sprengel stonden vroeger veel dichter aan de straat, net als bij de Kamperbinnenpoort het geval was.
- De straat loopt aan het begin krom, net zoals bij de Kamperbuitenpoort het geval was (dat maakte de poort beter verdedigbaar).
De huidige situatie. Het witte hoekhuis linksachter staat nog wel aan zijn oorsponkelijke rooilijn en is dus niet, zoals de huizen links op de voorgrond, naar achteren verplaatst.
Plattegrond 1588 Braun en Hogenberg.
Plattegrond 1649 J. Blaeu.
Uit onderzoek van het hout van de dakconstructie blijkt dat Langestraat 9 in 1356 of 1357 is gebouwd. Tot aan de bouw van het linkerbuurhuis in 1619 bevond zich nog een doorgaande straat langs Langestraat 9. De huizen Langestraat 1-7 zijn gebouwd na 1613.
De vermoedelijke loop van de eerste omwalling, ingetekend op de plattegrond 1824 A. Slits (klik).
bronnen:
– J.A. Brongers: “Historische Encyclopedie Amersfoort”, 1998.
– A. van Engelenhoven: “Middeleeuwse huizen in Amersfoort”, 2005.
Bloemdalsebinnenpoort (Havickerpoort) 13/06/2009
Posted by robstevens in 1e omwalling.Tags: stadspoort
add a comment
De Bloemendalse Binnenpoort vanaf de Weverssingel. Anonieme 18e eeuwse tekening naar de situatie van 1628.
De Bloemendalse binnenpoort (oude naam: Havickerpoort) lag tussen ’t Zand en de Weverssingel. Eind 13e eeuw gebouwd als een rechthoekig torenachtig gebouw. Gesloopt rond 1660.
Plattegrond 1588 Braun en Hogenberg.
Plattegrond 1649 J. Blaeu.
De situatie anno 2009.
waterpoort aan einde Langegracht 01/06/2009
Posted by robstevens in 1e omwalling.Tags: waterpoort
add a comment
Aan het eind van de Langegracht heeft waarschijnlijk een waterpoort gelegen ter bescherming van een aanval vanuit de Zuiderzee. Hierover is zeer weinig bekend.
De weg aan de zuidwesterzijde van de Langegracht liep vroeger rechtdoor en sloot met een houten brug aan op het Grote Spui.
Plattegrond 1588 Braun en Hogenberg.
Plattegrond J. Janssonius, situatie voor 1630.
Kort na 1630 heeft men het stuk singel gedempt waar nu ’t Zand is. Men heeft toen de Krommestraat via een brug over het Havik, en vervolgens een nieuw stukje weg (de Nieuweweg), op ’t Zand aangesloten.
Plattegrond 1649 J. Blaeu.
bronnen:
– http://www.archiefeemand.nl
– J.A. Brongers: “Historische Encyclopedie Amersfoort”, 1998.
’t Sluisje 01/06/2009
Posted by robstevens in 1e omwalling.Tags: waterpoort
add a comment
Onder ’t Sluisje (Muurhuizen 199) stroomt het water van de Weverssingel naar de Havik . De sluitsteen aan de singelzijde toont het jaaartal 1593. ’t Sluisje wordt in 1492 vermeld als de nog niet overkluisde doorgang tussen de gracht en de Havik.Deze doorgang zal bij de eerste omwalling zeker enigszins versterkt zijn geweest, waarschijnlijk met een houten verdedigingswerk.
Naast ’t Sluisje ligt huize Prattenburg (Muurhuizen 201), te herkennen aan de torenvormige trappenhuis. Het behoort tot de oudste muurhuizen van de stad.
Plattegrond 1588 Braun en Hogenberg.
Plattegrond 1649 J. Blaeu.
bronnen:
– www.archiefeemland.nl
– J.A. Brongers: “Historische Encyclopedie Amersfoort”, 1998.
waterpoort bij Tinnenburg 01/06/2009
Posted by robstevens in 1e omwalling.Tags: waterpoort
2 comments
Terwijl alle andere muurhuizen zijn gebouwd na voltooiing van de tweede omwalling omstreeks 1450 wordt het huis Tinnenburg reeds in 1414 voor het eerst vermeld. Toentertijd lag er naast het huis nog een waterpoort over de Kortegracht. Zo staat er in een archiefstuk uit 1420 te lezen dat Willem van Weele rechten laat gelden op:
“in onser stat muer gheheten tynnenborch daer an dat einde naest gelegen is onser stat waterpoert”.
In de voorgevel zijn de steunberen en bogen van de 1e stadsmuur zichtbaar.
Tinnenburg heeft dus zeer waarschijnlijk onderdeel uitgemaakt van de versterking bij deze waterpoort. Het huis is vernoemd naar de ‘tinnen’, dat zijn de kantelen op de stadsmuur.
Aan de zijwand is de aanzet van de boog van de waterpoort te zien.
En de dichtgemetselde doorgang ter hoogte van de weergang.
Onderzoek van het gebruikte steenformaat en hout toont aan dat het huis in 1452 verbouwd is, dat is vlak na het voltooien van de tweede stadsmuur.
Huize Tinenburg voor de restauratie in 1943. De pleisterlaag verhult de aanzet van de waterpoort in de zijgevel, al kan het zijn dat bij de restauratie van 1943 deze enigzinds is aangedikt.
Impressie van de situatie in de 14e eeuw (links) en kort na 1450 (rechts) vlak voordat de stadsmuur werd ontmanteld (bureau monumentenzorg Amersfoort).
Aan de andere kant van de gracht lag vroeger huize Rommelenburg. De eerste vermelding daarvan dateert uit 1493. Dit huis werd in 1843 afgebroken.
Plattegrond 1588 Braun en Hogenberg.
Plattegrond 1649 J. Blaeu.
bronnen:
– A. van Engelenhoven: “Middeleeuwse huizen in Amersfoort”, 2005.
– J.A. Brongers: “Historische Encyclopedie Amersfoort”, 1998.
– J. Hovy: “Amersfoort in Prent”, 1975.
– www.archiefeemland.nl
Plompetoren (Dieventoren) 01/06/2009
Posted by robstevens in 1e omwalling.1 comment so far
Uit het gebruikte steenformaat blijkt dat de Plompetoren (Dieventoren) een restant is van de eerste stadsmuur. Er is echter geen archiefstuk dat het bouwjaar verklapt. Dat de toren rechthoekig is in plaats van rond geeft aan dat de toren relatief oud is (ronde torens zijn beter bestand tegen kanonnen). Misschien dateert de toren uit de tijd dat de bakstenen muur ter plaatse nog niet klaar is, en is deze toren hét verdedigingswerk aan de oostzijde van Amersfoort. Het is echter niet uitgesloten dat de toren in een later stadium tegen de eerste stadsmuur is aangebouwd.
De Plompetoren anno 2009.
De toren is waarschijnlijk na het gereedkomen van de tweede ommuring niet afgebroken omdat hij vanaf 1434 wordt gebruikt als stadsgevangenis (vandaar de naam Dieventoren).
In 1942 wordt bij een restauratie een doorgang onderaan de toren gemaakt met daarbij een brug over de gracht. Deze poort heeft er vroeger nooit gezeten.
bronnen:
– A. van Engelenhoven: “Middeleeuwse huizen in Amersfoort”, 2005.
– L. Edelkoort in “Amersfoort binnen de poorten“, 2002.
– J.A. Brongers: “Historische Encyclopedie Amersfoort”, 1998.
– www.archiefeemland.nl
robstevens
Amersfortia 
