Kamperbuitenpoort (Kamppoort) 14/06/2009
Posted by robstevens in 2e omwalling.Tags: bastion, stadspoort
1 comment so far
De Kamperbuitenpoort vanuit het zuid-oosten. Anonieme gewassen pentekening uit de 18e eeuw met de situatie uit het begin van de 17de eeuw.
De Kamperbuitenpoort, oftewel Kamppoort, werd gebouwd bij de uitleg van de stad (1380-1450) aan het eind van de Kamp. De stadspoort bestond uit een rechthoekige toren met een voorpoort.
Vondst van het mirakuleuze Mariabeeldje bij de Kamppoort. Olieverf op paneel, anoniem, 1e kwart 16e eeuw.
De poort is vernoemd naar de ‘kamp’, wat zoveel betekend als omheind terrein waar vee gehouden werd.
Gewassen tekening, L.P. Serrurier naar origineel uit ca. 1730.
De Kamperbuitenpoort vanaf de buitenzijde gezien. Linksachter het hoge poortgebouw, met daarvoor rechts de voorpoort. Linksvoor de portierswoning. Cornelis Springer, 1850 naar de situatie voor 1837.
Aan het eind van de 16e eeuw omgeven werd de poort omgeven door een bastion (vooruitspringend deel van de vestingwal). In 1838 werd de poort gesloopt.
Anonieme gewassen pentekening naar een ets van A. Rademaker, 1646.
Aquarel, 1823.
Pen over potlood, later ingekleurd. Abraham de Haan, ca. 1730.
Plattegrond 1588 Braun en Hogenberg (klik).
Plattegrond 1649 J. Blaeu (klik).
Plattegrond 1824 A. Slits (klik).
In 1965 is de brug verlegd waarbij de bocht in de weg verdween. Daarbij greeg ook de beek een andere loop, en verdween ‘het Paardegat’ (de uitstulping rechts). Hierbij werden de resten van de Kamperbuitenpoort die nog in de grond zaten gesloopt:
Fotos door J.D.H. van der Neut, 1965.
Utrechtsebuitenpoort (Utrechtsepoort) 13/06/2009
Posted by robstevens in 2e omwalling.Tags: accijnshuisje, bastion, stadspoort, tolhek
add a comment
Utrechtsepoort vanuit de stad gezien. Rembrandt (?) ± 1650.
De Utrechtsepoort (Utrechtsebuitenpoort) lag aan het einde van de Utrechtsestraat.
Potloodtekening van Jan van Goyen, 1ste helft 17e eeuw.
Ook wel Sint Jorispoort of Sint Joostenpoort genoemd. Gebouwd tijdens de stadsuitleg (1380-1450) als een rechthoekige poort met voorpoort op de Singel.
Ingekleurde tekening, 18e eeuw, anoniem.
Aan het eind van de 16e eeuw werd de poort van een bastion voorzien. Aan de buitenzijde bevond zich een houten poort met het stadswapen. Vervolgens een ophaalbrug over de buitengracht waarmee de toegang tot de stad kon worden geblokkeerd. Aan de stadszijde bevond zich de hoofdpoort.
Tekening, anoniem, 1729.
Tekening, 18e eeuw, anoniem.
De Utrechtsepoort op het schilderij “Gezicht op Amersfoort” van Matthias Withoos uit 1672.
Op alle afbeeldingen, behalve die van Braun en Hogenberg uit 1588, heeft de poort een schuin aflopend plat dak. Het lijkt erop alsof de oorspronkelijke poort beschadigd is geraakt, en men het op deze wijze heeft gerepareerd.
Plattegrond 1588 Braun en Hogenberg.
Plattegrond 1649 J. Blaeu.
Plattegrond 1824 A. Slits.
In 1820-1835 gesloopt en vervangen door een tolhek (barrièrehek), want bij de inkomst van goederen in de stad werd belasting geheven.
De Utrechtse Barrière met accijnshuisje, 1864.
Nadat in 1865 de stedelijke accijnzen waren opgeheven werd in 1875 het accijnshuisje tot politiebureau bestemd. Het hek ging naar de ingang van Park Randenbroek aan de Bisschopsweg, waar het nog steeds staat:
bronnen:
– Francien Snieder: “De stadsmuren van Amersfoort” in Amersfoort Magazine jaargang 7 nr. 1 September 2004.
– Cor van den Braber: “Gezicht op Amersfoort” 2003.
Bloemendalsebuitenpoort 13/06/2009
Posted by robstevens in 2e omwalling.Tags: accijnshuisje, bastion, stadspoort
add a comment
Gewassen tekening, L.P. Serrurier naar origineel uit ca. 1730. Op de gevelsteen is het jaartal 1588 zichtbaar.
De Bloemendalse buitenpoort was een stadspoort aan het einde van de Bloemendalsestraat, gebouwd bij de uitleg van de stad tussen 1380-1450. De poort bood toegang tot de weg naar Hoogland.
Gewassen tekening van Jordanus Hoorn, 1777.
Het betrof een rechthoekige toren met voorpoort op de Singel. Eind 16e eeuw werd de poort omgeven door een bastion (vooruitspringend deel van de vestingwal). Dit bolwerk was met een houten brug met het land buiten de stad verbonden. Op het bolwerk werd in 1700 de Israëlitische begraafplaats aangelegd.
De Bloemendalsepoort op het schilderij “Gezicht op Amersfoort” van Matthias Withoos uit 1672.
De poort is vernoemd naar de heerlijkheid Bloemendael, een gebied rond de Bloemendalseweg en de Hooglandseweg.
Plattegrond 1588 Braun en Hogenberg.
Plattegrond 1649 J. Blaeu.
Plattegrond 1824 A. Slits (klik).
Gesloopt in 1839 en vervangen door een hek, en een nog aanwezig accijnshuis (tolgaardershuisje).
De brug begin 20e eeuw.
De huidige situatie, met de nu stenen brug en het witte accijnshuisje in de achtergrond.
bronnen:
– Cor van den Braber: “Gezicht op Amersfoort”, 2003.
– www.archiefeemand.nl
Slijkpoort (Leusderpoort) 13/06/2009
Posted by robstevens in 2e omwalling.Tags: molen, stadspoort, tabaksschuur
3 comments
Gewassen pen- en penseeltekening, W. Hortstink 1794.
De Slijkpoort lag aan het eind van de Slijkstraat. De naam is een verwijzing naar het drassige karakter van dit deel van de stad.
Gewassen pen- en penseeltekening, anoniem, eind 18e eeuw.
De poort werd gebouwd tijdens de stadsuitleg van 1380-1450. Hij werd ook wel Leusderpoort genoemd omdat de weg leidt naar (Oud-)Leusden.
De Slijkpoort vanuit het zuiden. Gewassen tekening van H. Spilman, midden 18e eeuw.
Aan de stadszijde stond een rechthoekig torenachtig gebouw met een hoog schilddak. Aan de buitenzijde werd de poort versterkt door een vooruitgeschoven toegangspoort op de Singel.
Gewassen krijttekening van J.A. Topfer. 1821.
Rechts molen ‘De Koning’ aan de Arnhemseweg, links een tabaksschuur. 2e helft 18e eeuw.
Deze poort werd gesloopt tussen 1837-1844. In 1888/1889 werd de Slijkstraat hernoemd in Arnhemsestraat, en kreeg de plek waar de poort had gestaan de naam Arnhemsepoort.
Plattegrond 1588 Braun en Hogenberg.
Plattegrond 1649 J. Blaeu.
Plattegrond 1824 A. Slits.
bronnen:
– Francien Snieder: “De stadsmuren van Amersfoort” in Amersfoort Magazine jaargang 7 nr. 1 September 2004.
– www.archiefeemland.nl
Sint Andriespoort 13/06/2009
Posted by robstevens in 2e omwalling.Tags: stadspoort
add a comment
De St. Andriespoort vanuit het zuid-oosten. Gewassen pentekening, toegeschreven aan G. Lamberts, begin 19de eeuw.
Gelegen aan het einde van St Andriesstraat. Gebouwd tussen 1380-1450; eenvoudige rechthoekige toren met poortdoorgang; gesloopt tussen 1837-1844.
Kopergravure door Hendrik Spilman (1721-1784).
Genoemd naar de St Andrieskamp of de, bij het Lazarushuis behorende, St Andreaskapel; deze was via een landweggetje vanuit deze poort te bereiken. De poort werd ook wel Driesjespoort (of Triesgens- dan wel Triesjespoort) genoemd.
Aquarel, ca. 1800, F.A. Milatz.
Aan de buitenzijde bevond zich aan ten westen van de poort een huisje met een hoge schoorsteen.
Plattegrond 1588 Braun en Hogenberg (klik).
plattegrond 1649 Blaeu (klik).
plattegrond 1824 Slits (klik).
bronnen:
– Francien Snieder: “De stadsmuren van Amersfoort” in Amersfoort Magazine jaargang 7 nr. 1 September 2004.
– Historische Encyclopedie Amersfoort.
Koningspoort (Coninckspoort) 13/06/2009
Posted by robstevens in 2e omwalling.Tags: hooiberg, stadspoort
add a comment
De Koningspoort, stadszijde, gewassen tekening anoniem 18e eeuw? Op de achtergrond, gezien door de poort, een van de hooibergen.
De Koningspoort, ook genaamd Coninckspoort, was gelegen aan het einde van de Coninckstraat. Gebouwd in 1658 om de veehouders gelegenheid te geven hun aan de binnenzijde van de stadsmuur gelegen hooibergen gemakkelijk te bereiken. Gesloopt in tweede kwart van de 19e eeuw.
Plattegrond uit 1824 van A. Slits. De poort met links en rechts een rij hooibergen (vierkantjes buiten langs de muur).
Vanaf 1657 tot 1935 stonden buiten de stadsmuur hooibergen, die hoorden bij stadsboerderijen. Na een stadsbrand in 1657 mochten ze in verband met brandgevaar niet langer in de stad staan.
Nog in 1920 lagen er diverse hooibergen langs de stadsmuur.
Koppelpoort 08/06/2009
Posted by robstevens in 2e omwalling.Tags: stadspoort, waterpoort
4 comments
De Grote en Kleine Koppelpoort, Eemzijde. Aquarel van A. E. Grolman, 19e eeuw. Links de voorpoort die gebouwd werd in 1645.
Gecombineerde land- en waterpoort. Gebouwd rond 1425 als onderdeel van de tweede stadsmuur. De Koppelpoort wordt voor het eerst genoemd in 1427 in een rekening voor herstelwerkzaamheden. De poort moet er dan nog anders hebben uitgezien, want het middendeel is rond 1460 vergroot om ruimte te bieden aan de takelmechaniek met dubbele tredmolen waarmee de waterpoort kon worden gesloten.
Koppelpoort, tekening, pen en penseel, anoniem 18e eeuw. Rechts een opening in de muur die wel met ‘Kleine Koppelpoort’ werd aangeduid.
De naam is waarschijnlijk afgeleid van ‘coppel’, wat zoveel betekent als gezamelijke weide (veel poorten zijn naar de omgeving waarin zij lagen vernoemd, vergelijk Kamppoort, Bloemendalsepoort, etc.). Een oudere naam voor de poort is ‘Spoeipoort’ omdat door het spuien van water de stad daar de waterstand in de grachten kan reguleren.
De Koppelpoort werd tijdens de belegering van 1427 voor het eerst aangevallen. Amersfoortse vrouwen wierpen kokend bier vanaf de muren naar beneden en de aanval werd afgeslagen.
Plattegrond 1588 Braun en Hogenberg (klik).
Plattegrond 1649 J. Blaeu (klik).
Plattegrond 1824 A. Slits (klik).
Toen omstreeks 1840 alle verdedigingswerken werden afgebroken, dreigde ook de Koppelpoort te verdwijnen. Maar de poort bleef gelukkig gespaard.
Koppelpoort, buitenzijde, in 1870, dus vóór de restauratie van 1885.
Het Spui, met sluis en de Koppelpoort, ca. 1880, dus vóór de restauratie van 1885.
De Koppelpoort kreeg haar huidige aanzien tijdens de restauratie door Pierre Cuypers in 1885 en 1886.
Cuypers verwijderde onder meer een verdieping tussen de beide poorten en verving deze door kantelen. Daardoor heeft de poort nu onder meer irrealistische belachelijke kantelen aan de stadszijde…
bronnen:
– J.A. Brongers: “Historische Encyclopedie Amersfoort”, 1998.
– www.archiefeemland.nl
– Cor van den Braber: “Gezicht op Amersfoort”, 2003.
– Francien Snieder: “De stadsmuren van Amersfoort” in Amersfoort Magazine jaargang 7 nr. 1 September 2004.
Monnikendam 08/06/2009
Posted by robstevens in 2e omwalling.Tags: waterpoort
add a comment
Tekening, anoniem, 18e eeuw.
De waterpoort Monnikendam werd rond 1425 gebouwd als onderdeel van de tweede stadsmuur en bestaat uit twee ronde muurtorens, die door een boog met elkaar verbonden zijn. De poort is waarschijnlijk genoemd naar de Augustijner monniken die op de Sint Andrieskamp gevestigd waren.
Tekening, anoniem, 1730.
In de stenen opbouw zat waarschijnlijk een hijsinstallatie voor het op- en neer bewegen van een hek of schot waarmee de poort kon worden afgesloten.
Ets naar een tekening van Paul van Liender, 1759. Op de voorgrond de stadsbleekerijen.
Plattegrond 1588 Braun en Hogenberg.
Plattegrond 1649 J. Blaeu.
Plattegrond 1824 A. Slits.
Toen omstreeks 1840 elders in de stad de oude stadsmuren werden afgebroken, werd de Monnikendam opgenomen in de aanleg van het nieuwe plantsoen naar ontwerp van tuinarchitect J.D. Zocher jr.
De Monnikendam in 1865.
De Monnikendam in het jubeljaar 2009.
bronnen:
– Francien Snieder: “De stadsmuren van Amersfoort” in Amersfoort Magazine jaargang 7 nr. 1 September 2004.
robstevens
Amersfortia 
