Koningspoort (Coninckspoort) 13/06/2009
Posted by robstevens in 2e omwalling.Tags: hooiberg, stadspoort
add a comment
De Koningspoort, stadszijde, gewassen tekening anoniem 18e eeuw? Op de achtergrond, gezien door de poort, een van de hooibergen.
De Koningspoort, ook genaamd Coninckspoort, was gelegen aan het einde van de Coninckstraat. Gebouwd in 1658 om de veehouders gelegenheid te geven hun aan de binnenzijde van de stadsmuur gelegen hooibergen gemakkelijk te bereiken. Gesloopt in tweede kwart van de 19e eeuw.
Plattegrond uit 1824 van A. Slits. De poort met links en rechts een rij hooibergen (vierkantjes buiten langs de muur).
Vanaf 1657 tot 1935 stonden buiten de stadsmuur hooibergen, die hoorden bij stadsboerderijen. Na een stadsbrand in 1657 mochten ze in verband met brandgevaar niet langer in de stad staan.
Nog in 1920 lagen er diverse hooibergen langs de stadsmuur.
Koppelpoort 08/06/2009
Posted by robstevens in 2e omwalling.Tags: stadspoort, waterpoort
4 comments
De Grote en Kleine Koppelpoort, Eemzijde. Aquarel van A. E. Grolman, 19e eeuw. Links de voorpoort die gebouwd werd in 1645.
Gecombineerde land- en waterpoort. Gebouwd rond 1425 als onderdeel van de tweede stadsmuur. De Koppelpoort wordt voor het eerst genoemd in 1427 in een rekening voor herstelwerkzaamheden. De poort moet er dan nog anders hebben uitgezien, want het middendeel is rond 1460 vergroot om ruimte te bieden aan de takelmechaniek met dubbele tredmolen waarmee de waterpoort kon worden gesloten.
Koppelpoort, tekening, pen en penseel, anoniem 18e eeuw. Rechts een opening in de muur die wel met ‘Kleine Koppelpoort’ werd aangeduid.
De naam is waarschijnlijk afgeleid van ‘coppel’, wat zoveel betekent als gezamelijke weide (veel poorten zijn naar de omgeving waarin zij lagen vernoemd, vergelijk Kamppoort, Bloemendalsepoort, etc.). Een oudere naam voor de poort is ‘Spoeipoort’ omdat door het spuien van water de stad daar de waterstand in de grachten kan reguleren.
De Koppelpoort werd tijdens de belegering van 1427 voor het eerst aangevallen. Amersfoortse vrouwen wierpen kokend bier vanaf de muren naar beneden en de aanval werd afgeslagen.
Plattegrond 1588 Braun en Hogenberg (klik).
Plattegrond 1649 J. Blaeu (klik).
Plattegrond 1824 A. Slits (klik).
Toen omstreeks 1840 alle verdedigingswerken werden afgebroken, dreigde ook de Koppelpoort te verdwijnen. Maar de poort bleef gelukkig gespaard.
Koppelpoort, buitenzijde, in 1870, dus vóór de restauratie van 1885.
Het Spui, met sluis en de Koppelpoort, ca. 1880, dus vóór de restauratie van 1885.
De Koppelpoort kreeg haar huidige aanzien tijdens de restauratie door Pierre Cuypers in 1885 en 1886.
Cuypers verwijderde onder meer een verdieping tussen de beide poorten en verving deze door kantelen. Daardoor heeft de poort nu onder meer irrealistische belachelijke kantelen aan de stadszijde…
bronnen:
– J.A. Brongers: “Historische Encyclopedie Amersfoort”, 1998.
– www.archiefeemland.nl
– Cor van den Braber: “Gezicht op Amersfoort”, 2003.
– Francien Snieder: “De stadsmuren van Amersfoort” in Amersfoort Magazine jaargang 7 nr. 1 September 2004.
Monnikendam 08/06/2009
Posted by robstevens in 2e omwalling.Tags: waterpoort
add a comment
Tekening, anoniem, 18e eeuw.
De waterpoort Monnikendam werd rond 1425 gebouwd als onderdeel van de tweede stadsmuur en bestaat uit twee ronde muurtorens, die door een boog met elkaar verbonden zijn. De poort is waarschijnlijk genoemd naar de Augustijner monniken die op de Sint Andrieskamp gevestigd waren.
Tekening, anoniem, 1730.
In de stenen opbouw zat waarschijnlijk een hijsinstallatie voor het op- en neer bewegen van een hek of schot waarmee de poort kon worden afgesloten.
Ets naar een tekening van Paul van Liender, 1759. Op de voorgrond de stadsbleekerijen.
Plattegrond 1588 Braun en Hogenberg.
Plattegrond 1649 J. Blaeu.
Plattegrond 1824 A. Slits.
Toen omstreeks 1840 elders in de stad de oude stadsmuren werden afgebroken, werd de Monnikendam opgenomen in de aanleg van het nieuwe plantsoen naar ontwerp van tuinarchitect J.D. Zocher jr.
De Monnikendam in 1865.
De Monnikendam in het jubeljaar 2009.
bronnen:
– Francien Snieder: “De stadsmuren van Amersfoort” in Amersfoort Magazine jaargang 7 nr. 1 September 2004.
Sint Agathapoortje (Pispoortje) 07/06/2009
Posted by robstevens in 2e omwalling.Tags: poortje
add a comment
Het Sint Agathapoortje, ook wel Pispoortje genoemd, lag aan het einde van het Pisstraatje (de huidige Sint Agathastraat).
Het werd in 1645 gebouwd door de Amsterdamse drapenier Marten Codde, aan wie het Sint Agathaklooster (waar het poortje achter lag) in 1640 verkocht was.
Plattegrond 1824 A. Slits.
Urine was een hulpmiddel bij het verfen van lakens: met de urine pakte de verf beter op het textiel. Dit verfen gebeurde in de buurt van de Volmolen die naast de Koppelpoort ligt. Men kon de urine in kruiken dus via dit poortje daar naartoe vervoeren.
bronnen:
– B.M.J. Speet: “Historische stedenatlas van Nederland – Amersfoort”, 1982.
– J.A. Brongers: “Historische Encyclopedie Amersfoort”, 1998.
Herenpoortje (Schoolpoortje) 07/06/2009
Posted by robstevens in 2e omwalling.Tags: poortje
add a comment
Het Heren- of Schoolpoortje was gelegfen aan het einde van de Herenstraat tussen de Monnikendam en de Sint Andriespoort.
Plattegrond 1824 A. Slits.
Gebouwd in 1646 om de stadsbewoners een makkelijker toegang te geven tot de tuinen buiten de stadsmuur. Gesloopt tussen 1837 en 1844.
bronnen:
– B.M.J. Speet: “Historische stedenatlas van Nederland – Amersfoort”, 1982.
stadsmuur – Sint Annastraat 06/06/2009
Posted by robstevens in 2e omwalling.Tags: stadsmuur
add a comment
Tussen 1380 en 1450 werd de nieuwe tweede stadsmuur aangelegd. In de tweede helft van de 16e eeuw werd aan de binnenzijde van de stadmuur een aarden wal opgeworpen. De aarden wal versterkte de stadsmuur, die door de toegenomen vuurkracht van kanonnen in het midden van de 16de eeuw niet langer weerstand kon bieden aan kanonskogels.
De muur bleef toen staan, omdat er bedrijfjes tegen aan waren gebouwd. In 1934 stortte een deel van de stadsmuur in, maar werd weer hersteld. Een nieuwe restauratie volgde in 1973-1978.
Plattegrond 1649 J. Blaeu.
Plattegrond 1824 A. Slits.
stadsmuur – Achter De Kamp 06/06/2009
Posted by robstevens in 2e omwalling.Tags: stadsmuur
add a comment
De situatie in 2009.
Tussen 1380 en 1450 werd de nieuwe tweede stadsmuur aangelegd. Tot 1969 was de situatie Achter de Kamp te vergelijken met de huidige situatie aan de Sint Annastraat.
De situatie in 1972 (foto Cor van den Braber).
Sinds 1978 staat hier een reconstructie van een stuk tweede stadsmuur. De aarden wal die tegen de muur lag werd afgegraven en de stadsmuur werd gereconstrueerd volgens de situatie tussen ca 1380 en 1560.
Op oude fundamenten is aan de buitenzijde een muurtoren opgemetseld met een leien puntdak. Ook heeft de muur een arkeltorentje, een kleine uitkijktoren, die ook beschutting aan de wakers bood. Muurtorens en arkeltorentjes zaten afwisselend op min of meer vaste afstand van elkaar in de muur.
Plattegrond 1649 J. Blaeu.
Plattegrond 1824 A. Slits.
stadsmuur – Plantsoen-oost 06/06/2009
Posted by robstevens in 2e omwalling.Tags: stadsmuur
add a comment
Bij de sloop van de militaire gebouwen op de Beestenmarkt werden de resten van de stadsmuur aldaar aangetroffen.
Opgraving van de op spaarbogen rustende onderbouw van de vijftiende-eeuwse stadsmuur (14-3-1975, Paul de Smalen).
Ze werden gedeeltelijk weer opgemetseld en zijn nu te zien in Plantsoen-Oost.
bronnen:
– http://www.archiefeemland.nl
robstevens
Amersfortia 
